Beter/eten
Over de invloed van voeding op onze gezondheid. Deze keer: Wat moet je (niet) eten tegen scheten?
Ieder mens laat per dag minstens 15 tot 25 winden. U niet? Jawel, u ook. De ronde sluitspier die de anus gesloten houdt, trekt regelmatig samen. Uit de plooien kan dan wat lucht lekken. Dat hoeft niet veel te zijn. Vaak zijn het eerder benepen, zuinige zuchtjes van die sluitspier die niemand opmerkt. Zo’n ultrabescheiden souffle du vent is soms niet meer dan een luttele 10 cc. Goed beschouwd een calvinistisch kleine hoeveelheid. Zeker als je je bedenkt dat sommigen onder ons wel twee liter aan darmgassen per dag de wereld in sturen – en soms nog veel meer. Bij zo’n grote hoeveelheid is stank onvermijdelijk. Vervelend, zeker in het bijzijn van bedgenoten of collega’s. Kun je met voeding winderigheid verminderen?
Dat is nog niet zo eenvoudig, zegt Ben Witteman, maag-darm-leverarts in ziekenhuis De Gelderse Vallei in Ede en buitengewoon hoogleraar Voeding en darmgezondheid. De hoeveelheid winden die een mens per dag produceert, wordt beïnvloed door verschillende omstandigheden. Je darmbewegingen bijvoorbeeld. Maar ook voeding en de samenstelling van het microbioom, de bacteriebevolking in de darmen.
Vrouwen schamen zich vaak
voor hun klachten. Ze zijn
eigenlijk te netjes: ze proberen
hun winden in te houden
Geef Witteman een scheet en hij weet wat je eet: ‘Bij het afbreken van vezels komen bijvoorbeeld vrije vetzuren vrij. Vooral boterzuur geeft vaak een enorme stank.’ En bij het eten van kip, vlees, vis of eieren is het al niet anders: ‘Bij de afbraak van dierlijke eiwitten ontstaan zwavelgassen. Die verspreiden de geur van rottende eieren.’
Beruchte voedingsmiddelen
Sommige mensen hebben moeite met het verteren van korteketensuikers, zoals fructose in fruit, fructanen in tarwe en polyolen (suikeralcoholen) in zoetstoffen. Daarvoor wordt de afkorting Fodmap gebruikt, een verzamelnaam voor kleine koolhydraatmoleculen die slecht of niet worden opgenomen in de dunne darm en als onverteerbare voedselresten in de dikke darm terechtkomen. Daar zitten veel bacteriën, die de koolhydraatmoleculen in rap tempo opeten. Tijdens dat proces produceren ze veel gas. Het gevolg: pijn, een opgeblazen gevoel en winderigheid.
Mensen die hier minstens drie dagen per maand last van hebben, krijgen vaak de diagnose prikkelbare darm syndroom of PDS. En dat zijn er niet weinig: in Nederland komt het bij 5 tot 15 procent van de mannen voor, bij vrouwen zelfs bij 15 tot 20 procent. Dat verschil kan deels cultureel worden verklaard, denkt Witteman: ‘Vrouwen schamen zich vaak voor hun klachten. Ze zijn eigenlijk te netjes: ze proberen hun winden in te houden. Maar dan worden de klachten juist veel heviger: de lucht kan nergens naartoe en dat veroorzaakt pijn.’
Beruchte voedingsmiddelen die bij deze mensen klachten veroorzaken zijn bijvoorbeeld tarwe- en roggebrood, koek en gebak, pizza, peulvruchten als bonen en erwten, kool, ui, spruitjes, appels en abrikozen. En melk en zachte kazen, want die bevatten lactose, ook een van de korteketensuikers.
Lucht in de ingewanden is vervelend, maar niet gevaarlijk
– Ben Witteman, maag-darm-leverarts
Niet iedereen is voor alles even gevoelig. ‘Sommige mensen met klachten kunnen wel tegen karnemelk en harde, oude kazen’, weet Witteman.
Onder meer havermout, glutenvrij brood, aardappelen, rijst, spinazie, sla, sperziebonen, tomaat, aardbeien, bananen, kiwi’s, eieren, vlees en chips zijn arm aan fodmap’s en dus prima bij gevoelige darmen. Dat betekent trouwens niet dat je fodmap-rijke voeding altijd moet laten staan: ‘Lucht in de ingewanden is vervelend, maar niet gevaarlijk. De darmen raken er niet door beschadigd.’
Het advies van de maag-darm-leverarts en hoogleraar: schaam je niet voor je scheten. ‘Laat ze lekker vliegen’, zegt hij. ‘Dat lucht letterlijk op.’ Goed nieuws dus voor wie veel last heeft van darmgassen. De uitspraak ‘ik mag ze niet inhouden van de dokter’ na het bevrijden van een knetterende wind is nu officieel onderbouwd. Doe er uw voordeel mee.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de Volkskrant (©).